پوکی استخوان چیست؟ فیزیوتراپی پوکی استخوان چگونه است؟
پوکی استخوان چیست و فیزیوتراپی پوکی استخوان چگونه است؟ پوکی استخوان یا همان اُستئوپروزیس یک بیماری است که در آن استخوان‌ها به دلیل کاهش چگالی و سازمان دهی نامناسب مواد معدنی، ضعیف و شکننده می‌شوند. این بیماری معمولاً به دلیل کاهش تولید مواد معدنی در استخوان‌ها و یا افزایش جذب مواد معدنی از استخوان‌ها به خون رخ می‌دهد.
علت اصلی پوکی استخوان عموماً کمبود کلسیم و ویتامین D است. فاکتورهای دیگری مانند سن، جنسیت، تاریخچه خانوادگی، سابقه آسیب استخوانی، سبک زندگی ناسالم (مانند مصرف زیاد الکل و سیگار) و برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند در بروز پوکی استخوان تأثیرگذار باشند.
علائم پوکی استخوان ممکن است در مراحل اولیه ناشی از بیماری به طور محسوسی ظاهر نشوند. با پیشرفت بیماری، علائم شامل درد استخوانی، شکستگی‌ها (که به سادگی به واسطه ضربه‌های سبک بوجود می‌آیند) و کاهش قد و انحناهای غیرطبیعی در استخوان‌ها می‌شوند.
تشخیص پوکی استخوان از طریق آزمون‌هایی که معمولاً شامل اندازه‌گیری چگالی استخوان هستند مانند دکسا اسکن (DEXA) انجام می‌شود. در صورت تشخیص پوکی استخوان، درمان برای تقویت استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی‌ها شامل تغییرات در سبک زندگی (مثلاً مصرف مواد مغذی مناسب، ورزش مناسب و جلوگیری از سقوط)، مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D، و در برخی موارد مصرف داروها مانند بیسفوسفونات‌ها و هورمون‌های جنسی ترشحی است.
علت و عوامل موثر بر پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان به عوامل مختلفی بستگی دارد. در زیر علل و عوامل موثر بر پوکی استخوان را بررسی می‌کنیم:
- کمبود مواد معدنی: کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود. کلسیم برای ساخت استخوان‌های قوی ضروری است و ویتامین D برای جذب کلسیم از رژیم غذایی استفاده می‌شود.
- عوامل هورمونی: تغییرات در سطوح هورمون‌هایی مانند استروژن در زنان و تستوسترون در مردان می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود. برای مثال، در زنان در دوران یائسگی کاهش سطح استروژن منجر به کاهش چگالی استخوان می‌شود.
- سن: با پیشرفت سن، چگالی استخوان طبیعی کاهش می‌یابد و خطر پوکی استخوان افزایش می‌یابد. این به دلیل فرآیند طبیعی پیری استخوان‌ها و کاهش توانایی بدن در تولید و حفظ استخوان‌های سالم است.
- تاریخچه خانوادگی: وجود پوکی استخوان در افراد خانواده می‌تواند نشان دهنده وجود عامل ژنتیکی در بروز بیماری باشد. اگر پدر یا مادر یا برادر یا خواهر شما پوکی استخوان داشته باشند، احتمال بروز آن در شما افزایش می‌یابد.
- سبک زندگی ناسالم: عواملی مانند مصرف زیاد الکل، سیگار، نداشتن فعالیت بدنی مناسب و مصرف بیش از حد قهوه و نوشیدنی‌های حاوی کافئین ممکن است به کاهش چگالی استخوان و پوکی استخوان منجر شوند.
- بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند روماتوئید آرتریت، دیابت، بیماری‌های کلیوی و بیماری‌های گوارشی می‌توانند ریسک پوکی استخوان را افزایش دهند.
- مصرف برخی داروها: مصرف طولانی مدت برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون)، آنتی‌استروژن‌ها (مانند تاموکسیفن) و برخی داروهای ضد صرع می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود.
درباره نرمی استخوان در بزرگسالان بخوانید.
شایع‌ترین علائم پوکی استخوان چیست؟
شایع‌ترین علائم و نشانه‌های پوکی استخوان عبارتند از:
شکستگی استخوان
با مقاومت کمتر نسبت به شرایط عادی و در نتیجه آسیب آسان به استخوان‌ها رخ می‌دهد. شکستگی‌ها ممکن است در نتیجه فعالیت‌های روزمره یا حتی به دنبال ضربه یا سانحه اتفاق بیفتد.
کاهش قد
پوکی استخوان باعث کاهش چگالی استخوان می‌شود و در نتیجه فشار بر استخوان‌ها کاهش می‌یابد. این ممکن است منجر به کاهش قد و خمیدگی ظاهری شود.
درد استخوان
درد در مناطقی که استخوان‌ها قرار دارند می‌تواند نشانه‌ای از پوکی استخوان باشد. این درد ممکن است مزمن باشد و در صورت بارش یا فشار بیشتر بر استخوان تشدید شود.
کمردرد
پوکی استخوان در منطقه کمر نیز می‌تواند علت درد باشد. کاهش استحکام استخوان‌های کمر زمانی که بارهای سنگین به آنها وارد می‌شود، ممکن است درد و عدم تحمل راه را برای پوکی استخوان باز کند.
خستگی و ضعف عضلانی
پوکی استخوان می‌تواند منجر به ضعف و کاهش قدرت عضلات شود. این می‌تواند باعث خستگی زودرس عضلات شود و فعالیت‌های روزمره را سخت تر کند.
تغییرات در نمو و شکل استخوان‌ها
پوکی استخوان می‌تواند باعث تغییرات در نمو و شکل استخوان‌ها شود. برخی از نمونه‌ها شامل خمیدگی شکمی، خمیدگی ظهری و خمیدگی گردن فمور (گردن استخوان ران) هستند.
در صورتی که شما علائمی مشابه پوکی استخوان دارید یا نگران هستید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.
روش‌های تشخیص پوکی استخوان چگونه است؟
تشخیص پوکی استخوان عمدتاً از طریق استفاده از روش‌های تشخیص تصویری و آزمایشگاهی انجام می‌شود. در زیر، روش‌های تشخیص پوکی استخوان را شرح می‌دهیم:
اندازه‌گیری چگالی استخوان (DEXA)
این روش از جمله معمول‌ترین روش‌های تشخیص پوکی استخوان است. در آن، از یک دستگاه خاص استفاده می‌شود تا چگالی استخوان را اندازه‌گیری کند. این آزمون به ویژه برای اندازه‌گیری چگالی استخوان‌های ستون کمر و استخوان‌های پشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رادیوگرافی (X-ray)
رادیوگرافی استخوان‌ها می‌تواند به تشخیص شکستگی‌ها و تغییرات در ساختار استخوان‌ها کمک کند. با این حال، این روش نمی‌تواند پوکی استخوان را در مراحل اولیه تشخیص دهد، زیرا چگالی استخوان تغییرات چندانی نمی‌کند.
آزمون‌های خونی
آزمایش خون می‌تواند برخی نشانگرهای مرتبط با پوکی استخوان را اندازه‌گیری کند. به عنوان مثال، اندازه‌گیری سطح کلسیم، فسفر، آلکالین فسفاتاز و هورمون‌های مرتبط با استخوان مانند هورمون پاراتیروئید (PTH) و ویتامین D می‌تواند به تشخیص پوکی استخوان کمک کند.
آزمون‌های تشخیصی دیگر
در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمون‌های تشخیصی دیگری مانند آزمون‌های تشخیصی تصویربرداری مغناطیسی (MRI)، سنگ‌های استخوانی (Bone scan) یا سونوگرافی استخوان‌ها را تجویز کند. این آزمون‌ها به تشخیص پوکی استخوان و تشخیص علل مرتبط با آن کمک می‌کنند.
در هر صورت، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب پوکی استخوان، بهتر است به پزشک خود مراجعه کرده و روش‌های تشخیص مناسب را با او مشاوره کنید.
روش‌های درمان پوکی استخوان چیست؟
درمان پوکی استخوان بستگی به شدت و علت بروز آن دارد. در ادامه، روش‌های معمول درمان پوکی استخوان را بررسی می‌کنیم:
- تغذیه مناسب: مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D می‌تواند به بهبود سلامتی استخوان‌ها کمک کند. مواد غذایی مانند شیر و محصولات لبنی، سبزیجات و سویا دارای مقدار زیادی کلسیم هستند. همچنین، می‌توانید از مکمل‌های معدنی و ویتامینی برای تقویت استخوان‌ها استفاده کنید.
- ورزش منظم: ورزش‌هایی که به استحکام استخوان‌ها کمک می‌کنند، می‌توانند مفید باشند. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا، جوگینگ و وزنه‌برداری می‌توانند استخوان‌ها را تقویت کنند. قبل از شروع هر برنامه ورزشی، بهتر است با پزشک خود مشاوره کنید.
- مصرف داروها: در صورتی که پوکی استخوان شما شدید باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند بیسفوسفونات‌ها، روزیگلیتازون، تری‌جی‌استین و روکالسیتونین تجویز کند. این داروها می‌توانند به استخوان‌ها کمک کنند و خطر شکستگی را کاهش دهند.
- درمان هورمونی: در برخی موارد، پوکی استخوان به دلیل کاهش هورمون‌های جنسی مانند استروژن در زنان در دوران یائسگی رخ می‌دهد. در این صورت، درمان هورمونی با استفاده از هورمون‌های جنسی ممکن است توصیه شود.
- جراحی: در موارد شدید پوکی استخوان و در صورت عدم پاسخ به سایر روش‌ها، جراحی ممکن است لازم باشد. این شامل فرآیندهایی مانند استفاده از پیچ‌ها و صفحات فلزی برای تثبیت استخوان‌ها یا استفاده از پیوندهای استخوانی است.
بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمانی برای شرایط شما تعیین شود. درمان پوکی استخوان بستگی به عوامل فردی و سطح شدت بیماری دارد و نیاز به نظارت پزشکی دارد.
درباره آرتروز بخوانید.
فیزیوتراپی پوکی استخوان چگونه است؟
فیزیوتراپی یک روش درمانی غیردارویی است که بهبود عملکرد استخوان‌ها و عضلات را هدف می‌گیرد. درمان فیزیوتراپی برای پوکی استخوان می‌تواند شامل مجموعه‌ای از تمرینات و روش‌های مختلف باشد. در زیر، برخی از روش‌ها و دستگاه‌های معمول در فیزیوتراپی پوکی استخوان را بررسی می‌کنیم:
تمرینات مقاومتی
این تمرینات شامل استفاده از وزنه‌ها، بندها، بندهای انعطاف‌پذیر و دستگاه‌های مقاومتی مثل دمبل و کابل می‌شود. این تمرینات باعث تحریک استخوان و افزایش قدرت و استحکام عضلات می‌شوند.
تمرینات تعادل و استقامت
تمرینات مبتنی بر تعادل و استقامت می‌توانند به بهبود تعادل و پیشگیری از سقوط و شکستگی استخوان کمک کنند. این تمرینات شامل تمرینات تعادل بر روی یک پای، تمرینات نشست و برخاست و تمرینات استقامتی مانند پیاده‌روی طولانی مدت می‌شوند.
تمرینات انعطاف‌پذیری
تمرینات انعطاف‌پذیری می‌توانند به افزایش محدوده حرکت مفاصل و عضلات کمک کنند. استفاده از تکنیک‌های انعطاف‌پذیری مانند استرچینگ و یوگا می‌تواند مفید باشد.
الکتروتراپی
درمان الکتروتراپی با استفاده از جریان‌های الکتریکی برای تحریک عضلات و استخوان‌ها استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به تقویت عضلات، کاهش التهاب و بهبود عملکرد استخوان‌ها کمک کند.
درباره مگنت تراپی بخوانید.
ماساژ
ماساژ بر روی عضلات و بافت‌های نرم در نزدیکی استخوان می‌تواند به تسکین درد، کاهش التهاب و بهبود عملکرد استخوان‌ها کمک کند.
درباره ماساژ درمانی بخوانید.
دستگاه‌های تمرینی
در فیزیوتراپی پوکی استخوان، از دستگاه‌های تمرینی مانند تردمیل، دوچرخه ثابت و دستگاه‌های الکترونیکی مختلف برای تمرینات استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها ممکن است برای تقویت عضلات، بهبود تعادل و استقامت و افزایش استحکام استخوان مفید باشند.
مهم است که برای فیزیوتراپی پوکی استخوان با یک فیزیوتراپیست متخصص(فیزیوتراپی رادین) مشورت کنید. آنها می‌توانند برنامه‌ی درمانی مناسب برای شما تنظیم کنند و انواع تمرینات و دستگاه‌های مورد نیاز را به شما آموزش دهند. همچنین، توجه داشته باشید که نتایج فیزیوتراپی زمان بر بوده و نیاز به صبر و پیوستگی دارد.
عوارض پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان (اُستئوپروزیس) یک بیماری است که با کاهش چگالی استخوان و ضعف ساختار استخوان‌ها همراه است. این بیماری می‌تواند به علت کاهش تولید استخوان جدید یا از دست رفتن استخوان قدیمی رخ دهد. عوارض احتمالی پوکی استخوان عبارتند از:
- شکستگی استخوان: استخوان‌های ضعیفتر در افراد مبتلا به پوکی استخوان مستعد شکستگی هستند. این شکستگی‌ها معمولاً در استخوان‌هایی مانند ناحیه کمر، پا، لگن و مچ دست رخ می‌دهند. شکستگی استخوان می‌تواند باعث درد شدید، محدودیت حرکت، و مشکلات جدی در عملکرد روزمره شود.
- کاهش قد و خم شدن ظهر: پوکی استخوان می‌تواند باعث کاهش قد و خم شدن ظهر (کیفیت خمیدگی غلظتی) شود. این امر می‌تواند منجر به درد شکمی، محدودیت تنفس، و مشکلات در حرکت و استقامت شود.
- درد استخوانی: در برخی از موارد، پوکی استخوان می‌تواند باعث درد و تورم در استخوان‌ها شود. این درد ممکن است به صورت مزمن باشد و در طول زمان تشدید شود.
- کاهش عملکرد فیزیکی: استخوان‌های ضعیفتر در پوکی استخوان ممکن است باعث کاهش عملکرد فیزیکی شود. افراد مبتلا به پوکی استخوان ممکن است مشکلاتی مانند سستی عضلات، کاهش تعادل، و محدودیت در حرکت و استقامت داشته باشند.
- عوارض اجتماعی و روانی: پوکی استخوان می‌تواند تأثیرات روانی و اجتماعی نامطلوبی داشته باشد. محدودیت‌های حرکتی و درد ممکن است باعث افزایش استرس، اضطراب، افسردگی، ایزوله شدن از جامعه و کاهش کیفیت زندگی شود.
مهم است که در صورت تشخیص پوکی استخوان و تجویز درمان مناسب توسط پزشک، به نکات پیشگیری و روش‌های درمانی پیامدهای بیماری پوکی استخوان توجه کنید. همچنین، مشاوره و راهنمایی از یک تیم متخصص شامل پزشک، فیزیوتراپیست و تغذیه‌شناس می‌تواند در مدیریت و کاهش عوارض پوکی استخوان مفید باشد.
برای پیشگیری از پوکی استخوان چه کنیم؟
برای پیشگیری از پوکی استخوان، می‌توانید اقدامات زیر را در نظر بگیرید:
- مصرف کافی کلسیم: مطمئن شوید که رژیم غذایی‌تان شامل مقدار کافی کلسیم است. منابع خوب کلسیم شامل محصولات لبنی، سبزیجات سبز تیره (مانند اسفناج و کلم)، ماهی، تخم مرغ و محصولات غنی شده با کلسیم می‌شوند. در صورت نیاز، مکمل‌های کلسیم را زیر نظر پزشک مصرف کنید.
- مصرف ویتامین D: ویتامین D برای جذب کلسیم به استخوان‌ها ضروری است. برخی منابع خوب ویتامین D شامل ماهی چرب (مانند ماهی سالمون و ماهی قزل آلا)، تخم مرغ، جوانه گندم و محصولات غنی شده با ویتامین D هستند. همچنین، آفتابگردان نیز می‌تواند یک منبع طبیعی ویتامین D باشد. در صورت نیاز، می‌توانید مکمل‌های ویتامین D مصرف کنید، اما بهتر است این موضوع را با پزشک مطرح کنید.
- تغذیه سالم و متنوع: تغذیه سالم و متنوع با مصرف مقادیر کافی از مواد مغذی از جمله پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها، به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند. از مصرف مواد غذایی پرفیبر، مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل نیز استفاده کنید.
- ورزش و فعالیت بدنی: ورزش منظم و فعالیت بدنی مناسب، از جمله تمرینات مقاومتی و وزن‌برداری، می‌توانند استحکام استخوان‌ها را افزایش دهند و پیشگیری از پوکی استخوان را تسهیل کنند. در هر صورت، قبل از شروع برنامه ورزشی، بهتر است با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
- جلوگیری از سوءاستفاده از مواد مضر: مصرف بیش از حد الکل و سیگار می‌تواند منجر به کاهش چگالی استخوان‌ها شود. بنابراین، توصیه می‌شود از سوءاستفاده از این مواد پرهیز کنید یا به حداقل برسانید.
پوکی استخوان در چه افرادی دیده می‌شود؟
پوکی استخوان یا اُستئوپروزیس در هر دو جنس و در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما بیشتر در افراد بالای 50 سال و به خصوص زنان پس از یائسگی (دوران وقوع توقف قاعدگی) مشاهده می‌شود. عوامل زیر می‌توانند باعث افزایش خطر بروز پوکی استخوان در افراد شوند:
- سن: با پیشرفت سن، خطر بروز پوکی استخوان افزایش می‌یابد. این به دلیل کاهش طبیعی چگالی استخوان‌ها با پیر شدن است.
- جنسیت: زنان دارای خطر بیشتری نسبت به مردان برای بروز پوکی استخوان هستند. این به دلیل کاهش هورمون استروژن در دوران یائسگی است که موجب کاهش چگالی استخوان‌ها می‌شود.
- تاریخچه خانوادگی: اگر در خانواده شما موارد پوکی استخوان یا شکستگی استخوان وجود داشته باشد، احتمال بروز پوکی استخوان در شما نیز افزایش می‌یابد.
- نقص هورمون‌ها: برخی شرایط مانند کم کاری تیروئید، کاهش هورمون‌های جنسی (همچون استروژن در زنان و تستوسترون در مردان) و بیماری‌های هیپوپاراتیروئیدیسم (کاهش فعالیت غده هیپوفیز و غده تیروئید) می‌توانند باعث پوکی استخوان شوند.
- نقص ویتامین D: کمبود ویتامین D می‌تواند منجر به کاهش جذب کلسیم و فسفر در استخوان‌ها شود و پوکی استخوان را تسهیل کند.
- سبک زندگی نامناسب: سبک زندگی نامناسب شامل مصرف بالای الکل، سیگار، کمبود فعالیت بدنی، تغذیه نامتعادل و کمبود کلسیم و ویتامین D می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.
- مصرف برخی داروها: مصرف بلند مدت برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولن)، آنتی‌استروژن‌ها (مانند تاموکسیفن) و آنتی‌تیروئیدها (مانند لووتیروکسین) نیز می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود.
مهم است بدانید که این فاکتورها خطر بروز پوکی استخوان را افزایش می‌دهند، اضافه کردن عوامل ریسکی دیگر مانند مصرف طولانی مدت استروئیدها، بیماری‌های مزمن مانند دیابت و روماتیسم، عدم تعادل هورمون‌های جنسی در مردان، تاریخچه شکستگی‌های استخوانی قبلی، کاهش وزن بدن به شدت و بیماری‌های گوارشی مانند سلیاک می‌تواند نیز به بروز پوکی استخوان کمک کند.
به هر حال، اگر شما نگران پوکی استخوان هستید یا علائم مربوطه را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند بر اساس سابقه پزشکی، آزمایشات تشخیصی و سایر عوامل مربوطه، به شما راهنمایی‌های لازم را بدهد و در صورت لزوم درمان مناسب را تجویز کند.
چرا به پوکی استخوان بیماری خاموش می‌گویند؟
پوکی استخوان یا اُستئوپوروزیس یک بیماری خاموش نامیده می‌شود زیرا بیشتر مواقع در مراحل اولیه آن علائم خاصی ندارد و به طور تدریجی و بی‌صدا استخوان‌ها را ضعیفتر و ناپایدارتر می‌کند. این بیماری به طور عمده توسط افزایش جذب استخوانی و کاهش تولید استخوان مشخص می‌شود، که منجر به کاهش چگالی استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی‌های استخوانی می‌شود.
زمانی که پوکی استخوان به مراحل پیشرفته‌تر می‌رسد، ممکن است علائم مرتبط با آن شامل شکستگی‌های استخوانی تکراری، کاهش قد، فشرده‌شدن استخوان‌ها، درد استخوانی و خم شدن غیرطبیعی استخوان‌ها باشد. اما در مراحل اولیه، بیماری ممکن است بدون هیچ علامت قابل توجهی باشد و تشخیص آن در این مراحل می‌تواند مشکل باشد. به همین دلیل، به پوکی استخوان بیماری خاموش یا “سارکوپنیا” (بیماریی که بی‌علامت و بیماری‌های مربوط به پیری است) نیز گفته می‌شود.
بنابراین، شناختن عوامل خطر، انجام آزمون‌ها و اقدامات پیشگیری مناسب می‌تواند در تشخیص زودهنگام و مداخله مؤثر برای جلوگیری از پیشروی بیماری به مراحل پیشرفته کمک کند.
علت پوکی استخوان در مردان چیست؟
پوکی استخوان در مردان نادرتر از زنان رخ می‌دهد، اما علل آن شامل موارد زیر می‌شوند:
- پیری: با پیشرفت سن، خطر بروز پوکی استخوان در مردان نیز افزایش می‌یابد. این به دلیل کاهش طبیعی چگالی استخوان‌ها با پیر شدن است.
- هورمون‌های جنسی: هورمون‌های جنسی نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان‌ها دارند. کاهش هورمون تستوسترون در مردان باعث کاهش چگالی استخوان می‌شود و می‌تواند پوکی استخوان را تحت تأثیر قرار دهد. عواملی مانند کمبود تستوسترون، استفاده بلند مدت از استروئیدها و بیماری‌های مرتبط با کاهش هورمون‌های جنسی می‌توانند عامل بروز پوکی استخوان در مردان باشند.
- عوامل مرتبط با سبک زندگی: سبک زندگی نامناسب شامل مصرف بالای الکل، سیگار، کمبود فعالیت بدنی، تغذیه نامتعادل و کمبود کلسیم و ویتامین D می‌تواند خطر پوکی استخوان در مردان را افزایش دهد.
- بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های کبدی، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های التهابی مزمن (مانند روماتوئید آرتریت) و بیماری‌های هیپوپاراتیروئیدیسم (کاهش فعالیت غده هیپوفیز و غده تیروئید) می‌توانند باعث پوکی استخوان در مردان شوند.
- مصرف برخی داروها: مصرف بلند مدت برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولن)، آنتی‌آندروژن‌ها (مانند فیناستراید) و آنتی‌تیروئیدها (مانند لووتیروکسین) نیز می‌تواند به پوکی استخوان در مردان منجر شود.
سخن پایانی
برای فیزیوتراپی پوکی استخوان می‌توانید با کلینیک فیزیوتراپی رادین تماس حاصل کنید تا با روش های درمانی موجود و کادر مجرب ما در کمترین زمان به درمان مطلوب برسید.
