کج پشتی یا اسکولیوز چیست؟ فیزیوتراپی کج پشتی یا اسکولیوز
کج پشتی یا اسکولیوز چیست و فیزیوتراپی کج پشتی یا اسکولیوز را درمان خواهد کرد؟ اسکولیوز یک حالت پزشکی است که در آن ستون فقرات خمیده یا منحنی می‌شود. این منحنی ممکن است به طور چپ یا راست یا به شکل اس‌ی (S) تشکیل شود. اسکولیوز می‌تواند در هر قسمتی از ستون فقرات اتفاق بیفتد، اما بیشتر در منطقه عمودی ستون فقرات (قسمت عقبی) رخ می‌دهد.
علل اسکولیوز ممکن است متنوع باشند. برخی از اسکولیوزها به علت عوامل مادرزادی یا ژنتیکی ایجاد می‌شوند، در حالی که دیگر اسکولیوزها ناشی از عوامل غیرمادرزادی مانند ضعف عضلات پشتی، تروما، التهاب، عفونت، تومورها یا شرایط مرتبط با تحمل نامتعادل در ستون فقرات می‌باشند.
علائم کج پشتی یا اسکولیوز کدامند؟
علائم کج پشتی یا اسکولیوز ممکن است متنوع باشد و به شدت و نوع اسکولیوز، سن فرد و عوامل مرتبط بستگی داشته باشد. در برخی موارد، اسکولیوز خفیف ممکن است بدون علائم واضحی باشد و توسط دیگران سخت قابل تشخیص باشد. اما در موارد شدیدتر، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
خم شدن و ناهمواری در ستون فقرات
این علامت ممکن است به صورت چپ یا راست یا به شکل اس‌ی (S) رخ دهد و مشاهده شود.
عدم ترازبندی دو شانه
اگر شانه‌ها یا پهلوها در ارتفاع مختلف قرار داشته باشند، این می‌تواند یک علامت اسکولیوز باشد.
ناهمواری در خط میانی بدن
وقتی که فرد با اسکولیوز رو به جلو یا به عقب ایستاده، می‌توانید ناهمواری در خط میانی بدن او را مشاهده کنید.
درد پشت و عضلات
افراد ممکن است درد در منطقه پشت، عضلات پشتی و گردنی تجربه کنند. این درد ممکن است به صورت مزمن باشد و در اثر کشیدگی و فشار بر عضلات ناشی از ناهمواری ستون فقرات رخ دهد.
تنگی نفس
در برخی موارد شدید اسکولیوز، فشار ستون فقرات بر ریه‌ها و سایر عضلات تنفسی می‌تواند باعث تنگی نفس و مشکلات تنفسی شود.
خستگی
افراد ممکن است به سرعت خسته شوند و احساس خستگی بیشتری نسبت به قبل داشته باشند.
اگر شما یا فردی دیگر علائمی مشابه اسکولیوز دارید، مهم است به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کنید تا تشخیص صحیح قرار داده شود و برنامه درمان مناسب تعیین شود.
درباره روماتیسم ستون فقرات بخوانید.
علت کج پشتی چیست؟
علت کج پشتی یا اسکولیوز ممکن است متنوع باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد. در ادامه، برخی از علل مهم کج پشتی را بررسی می‌کنیم:
- ● علل مادرزادی: برخی اسکولیوزها به علت عوامل مادرزادی و ژنتیکی ایجاد می‌شوند. این شامل انواع اسکولیوزهای مبتنی بر شکل گیری ستون فقرات است که به علت نقص‌های تشکیلی در ستون فقرات در دوران تشکیل جنینی رخ می‌دهد.
- ● عوامل غیرمادرزادی: اسکولیوز ممکن است ناشی از عوامل غیرمادرزادی باشد. این شامل عواملی مانند ضعف عضلات پشتی، تروما (صدمات)، التهاب، عفونت، تومورها، شرایط مرتبط با تحمل نامتعادل در ستون فقرات و مشکلات نورولوژیکی می‌شود.
- ● بیماری‌های تحلیلی: برخی بیماری‌های تحلیلی مانند بیماری مارفان، سیندرم‌های نادر و بیماری های متابولیک می‌توانند کج پشتی را ایجاد کنند.
- ● شرایط عمومی: برخی از شرایط عمومی مانند فلج مغزی، علائم عضلانی و عصبی، اختلالات توانبخشی، آرتروز (آسیب مفصل) و اختلالات تعادل می‌توانند اسکولیوز را تسریع یا تشدید کنند.
- ● عوامل مکانیکی: برخی عوامل مکانیکی نیز می‌توانند به کج پشتی منجر شوند، مانند بارهای سنگین بر روی ستون فقرات (مانند حمل و برداشت اشیاء سنگین)، نشستن به شیوه نادرست، استفاده نادرست از میز و صندلی و فعالیت‌های ورزشی نادرست.
درباره قوز کمر بخوانید.
انواع مختلف کج پشتی کدامند؟
کج پشتی یا اسکولیوز می‌تواند به انواع مختلفی تقسیم شود بسته به مشخصات و الگوی انحنای ستون فقرات. برخی از انواع متداول اسکولیوز عبارتند از:
اسکولیوز ایدیوپاتیک
این نوع کج پشتی بیشتر در افراد جوان تشخیص داده می‌شود و علت دقیق آن مشخص نیست. اسکولیوز ایدیوپاتیک ممکن است به صورت خفیف تا شدید باشد و معمولاً در دوره رشد سریع در دوران نوجوانی تشدید می‌شود.
اسکولیوز عضلانی
این نوع اسکولیوز ممکن است ناشی از ضعف یا نقص عضلات پشتی باشد. ضعف عضلات می‌تواند باعث ناهمواری و خم شدن ستون فقرات شود.
اسکولیوز کنژنیتال
این نوع کج پشتی بر اثر عوامل مادرزادی در دوران تشکیل جنینی رخ می‌دهد. معمولاً به دلیل نقص‌های تشکیلی در ستون فقرات ایجاد می‌شود.
اسکولیوز نوروماسکولار
این نوع اسکولیوز به علت اختلالات عصبی مانند فلج مغزی، میوپاتی‌ها (افتالمی) و اختلالات عضلانی نوروماسکولار رخ می‌دهد.
اسکولیوز ثانویه
این نوع اسکولیوز ناشی از عوامل غیرمادرزادی مانند تروما (صدمات)، عفونت‌ها، التهابات، تومورها و شرایط تحلیلی است.
همچنین، اسکولیوز ممکن است بر اساس الگوی انحنا در ستون فقرات نامگذاری شود. به عنوان مثال:
اسکولیوز C-شکل
در این الگو، ستون فقرات به شکل حرف C خم می‌شود.
اسکولیوز S-شکل
در این الگو، ستون فقرات به شکل حرف S خم می‌شود.
اسکولیوز دوتایی
در این الگو، ستون فقرات به دو نقطه خم می‌شود و شبیه حرف “S” است.
مهم است که تشخیص و تعیین نوع اسکولیوز توسط پزشک متخصص مربوطه انجام شود تا برنامه درمانی مناسب برای شخص تعیین شود.
عوارض کج پشتی یا اسکولیوز چیست؟
کج پشتی یا اسکولیوز می‌تواند به عوارض مختلفی منجر شود که می‌توان به شرح زیر اشاره کرد:
- ● درد: یکی از عوارض شایع کج پشتی درد در منطقه پشت و نیز در مناطق مجاور است. این دردها ممکن است مزمن و مزاجی باشند و در برخی افراد می‌تواند محدودیت‌های روزمره و عملکردی را ایجاد کند.
- ● ناتوانی: در برخی موارد شدت کجی پشتی به حدی است که می‌تواند منجر به ناتوانی و کاهش عملکرد فیزیکی و تحرک شود. این ممکن است تحت تأثیر قدرت و عملکرد عضلات، تعادل بدن و حرکت‌های روزمره قرار بگیرد.
- ● تغییرات ظاهری: اسکولیوز می‌تواند منجر به تغییر شکل و ظاهر بدن شود. در اسکولیوز شدید، خمیدگی قابل مشاهده در قسمت علوی یا پایینی ستون فقرات وجود دارد که ممکن است باعث ایجاد اختلال در تناسب و تعادل بدن شود.
- ● مشکلات تنفسی: در برخی افراد با اسکولیوز شدید، خمیدگی بیشتر ستون فقرات می‌تواند به فشار بر دیگر سازوکارهای تنفسی منجر شود. این می‌تواند تنفس را مشکل کند و در برخی موارد نیاز به مراقبت و درمان خاص داشته باشد.
- ● مشکلات روانی و اجتماعی: اسکولیوز ممکن است به علت تغییرات در ظاهر و خودتحملی، تأثیرات روانی و اجتماعی داشته باشد. افراد ممکن است با مشکلات خودتصویری، اضطراب، افسردگی یا ایزولاسیون اجتماعی مواجه شوند.
تشخیص و درمان زودهنگام کج پشتی می‌تواند کمک کند تا عوارض جانبی کاهش یابند و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. در صورت بروز هرگونه علامت یا عارضه، مهم است به پزشک معالج خود مراجعه کنید تا تشخیص دقیق را بگیرید و درمان مناسب را دریافت کنید.
تشخیص کج پشتی یا اسکولیوز چگونه انجام می شود؟
تشخیص کج پشتی اغلب توسط پزشک متخصص مانند جراح ارتوپد یا ارتوپدیست انجام می‌شود. روش‌های تشخیص کج پشتی عبارتند از:
- ● معاینه و بررسی تاریخچه پزشکی: پزشک ابتدا به شما سوالاتی درباره علائم، شدت درد، تاریخچه خانوادگی و سابقه پزشکی مرتبط با کج پشتی می‌پرسد. این اطلاعات به او کمک می‌کند تا تشخیص اولیه را بررسی کند.
- ● بررسی جسمانی: پزشک برای بررسی کجی پشتی شما، شما را از جلو، عقب و طرفین بررسی می‌کند. او ممکن است از شما بخواهد برای بررسی شکل و قوام عضلات برخی حرکات انجام دهید. همچنین، پزشک ممکن است برخی از نشانه‌های جسمی را مورد بررسی قرار دهد، مانند اندازه دو سینه، اندازه و قدرت عضلات پشت و تعادل بدن.
- ● اندازه‌گیری زوایای کجی: برای اندازه‌گیری زوایای کجی پشتی، پزشک ممکن است از ابزارهایی مانند اینکلینومتر (Inclinometer)، گنیومتر (Goniometer) و ابزارهای دیگر استفاده کند. این ابزارها برای اندازه‌گیری زاویه خمیدگی ستون فقرات استفاده می‌شوند.
- ● تصویربرداری: در برخی موارد، پزشک ممکن است تصویربرداری از ستون فقرات شما انجام دهد تا کجی و شدت آن را بررسی کند. این شامل انجام ایکس‌ری ستون فقرات (X-ray)، تصویربرداری مغناطیسی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT scan) است.
پس از تشخیص کج پشتی، پزشک معالج شما می‌تواند برنامه درمانی مناسب را تعیین کند. این برنامه ممکن است شامل تمرینات فیزیوتراپی، استفاده از کمربند پشتی (بریس) یا در موارد شدیدتر، جراحی باشد.
درمان کج پشتی چیست؟
درمان کج پشتی بستگی به شدت و علت کجی دارد. در صورتی که کجی پشتی شما در حدی بوده و عوارض جانبی شدیدی ندارد، پزشک ممکن است توصیه‌های غیرجراحی را به شما بدهد. در صورتی که کجی پشتی شما شدیدتر باشد یا عوارض جانبی داشته باشد، ممکن است نیاز به مداخله جراحی داشته باشید. درمان‌های معمول برای کج پشتی عبارتند از:
تمرینات فیزیکی
تمرینات و ورزش‌های خاص می‌توانند به تقویت عضلات پشتی و شکمی کمک کنند و کجی را بهبود بخشند. این تمرینات می‌توانند شامل تمرینات استقامتی، تمرینات تقویتی، کشش عضلات، و تمرینات تعادل باشند. مهم است که این تمرینات را تحت نظارت یک متخصص فیزیوتراپی انجام دهید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می‌تواند شامل مداخلات مانند ماساژ، الکتروتراپی، آب درمانی، مگنت تراپی، تکار تراپی، لیزر پرتوان، درای نیدلینگ باشد. این روش‌ها به کاهش درد، بهبود قدرت و انعطاف پذیری عضلات و بهبود تعادل بدن کمک می‌کنند.
استفاده از کمربند پشتی (بریس)
در برخی موارد، استفاده از کمربند پشتی می‌تواند به کاهش فشار و استحکام در ناحیه کمر و پشت کمک کند و درمان کجی پشتی را تسهیل کند. اما استفاده از کمربند پشتی باید تحت نظارت پزشک باشد و به صورت مداوم استفاده نشود.
جراحی
در موارد شدید کجی پشتی، جراحی ممکن است ضروری باشد. در این روش، پزشک با روش‌های جراحی مختلف، مانند تثبیت و ترمیم استوانه فقرات، تزریق مواد ترمیمی، استفاده از پیچ و مهره یا جراحی اسپینال، سعی می‌کند کجی را تصحیح کند.
مهم است که توصیه‌ها و دستورات پزشک را دقیقاً دنبال کنید و همچنین به طور منظم پیگیری‌ها پزشکی خود را انجام دهید تا پیشرفت درمان را بررسی کنید.
فیزیوتراپی کج پشتی یا اسکولیوز چگونه است؟
تمرینات و حرکات اصلاحی می‌توانند بهبود کجی پشتی کمک کنند و عضلات پشتی و شکمی را تقویت کنند. البته، قبل از شروع هر برنامه تمرینی، بهتر است با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی (فیزیوتراپی رادین) مشورت کنید تا برنامه مناسب برای شرایط شما تعیین شود. در زیر تعدادی از تمرینات و حرکات اصلاحی که معمولاً در درمان کج پشتی استفاده می‌شوند، آورده شده است:
- ● تمرینات استقامتی: مثلاً پیاده روی، دوچرخه سواری یا استفاده از دستگاه‌های تمرین استقامتی مانند تردمیل یا دوچرخه ثابت. این تمرینات به کاهش چاقی و تقویت عضلات پشتی و شکمی کمک می‌کنند.
- ● تمرینات تقویتی: شامل تمریناتی برای تقویت عضلات پشتی و شکمی است. به عنوان مثال، برخی از تمرینات شامل پلانک (plank)، کشش عضلات پشت (back extension)، شنا (swimming)، آباژور (bird dog) و شیب‌های بدن (body twists) می‌باشد.
- ● تمرینات انعطاف‌پذیری: انجام تمرینات کششی برای افزایش انعطاف پذیری عضلات پشتی و شکمی می‌تواند مفید باشد. به عنوان مثال، تمریناتی مانند خم کردن به طرفین، خم کردن به جلو و به عقب، خم کردن پایین و خم شدن به سمت عقب (cobra stretch) می‌تواند انعطاف پذیری را بهبود بخشد.
- ● تمرینات تعادل: تمریناتی برای تقویت عضلات مربوط به تعادل و استحکام بدن می‌تواند کمک کند. به عنوان مثال، تمرینات بر پایه توپ فیت بال (fitness ball)، تمرینات بالانس بر روی یک پا (single-leg balance) و تمرینات بر روی صفحه نیمکت (step-ups) می‌تواند تعادل را بهبود بخشد.
مهم است که تمرینات را به آرامی و با دقت انجام دهید و هرگز به خود سختی راه ندهید. همچنین، اگر در هنگام انجام تمرینات درد یا عدم راحتی احساس کردید، فوراً متوقف شوید و با پزشک خود مشورت کنید.
سخن پایانی
در درمان کج پشتی یکی از راه های بسیار موثر فیزیوتراپی است که می‌توانید با مراجعه به کلینیک فوق تخصصی رادین از تمامی امکانات ما بهره مند شوید با تخصص کادر درمان به صحیح ترین روش در کوتاه ترین زمان به سلامت خود دست یابید. ما در کلینیک فیزیوتراپی رادین منتشر شما مراجعین عزیز هستیم.
